AYDINLATILMIŞ ONAM KILAVUZU
GENEL ÇERÇEVE
GİRİŞ
Aydınlatılmış Onam, iyi hekimlik uygulaması ön koşullarında biridir ve tıp etiğinin temel ilkelerinden olan özerklik ilkesine dayanmaktadır.
Özerklik; bir kişi yada topluluğun kendisine ilişkin konularda, kendi değerlerine dayanarak karar vermek ve bunları uygulamak üzere eylemlerde bulunma olanağı olarak tanımlanmaktadır. Bunun bir uzantısı olarak özerk bir kişinin, kendi sağlığına ilişkin tüm kararlara katılması koşulları sağlanmalıdır. Aydınlatılmış Onam Süreci, hastanın kendisine uygulanacak herhangi bir tıbbi işleme onay verebilmesi ya da reddedebilmesi için yeterince bilgi verilmesi, aldığı bilgi üzerine düşünmesi, özgür seçimine dayalı karar verme sürecidir. Uygulanacak tanı ve tedavi yöntemlerinin niteliği, beklenen yararları, olası yan etkileri, diğer tanı ve tedavi seçenekleri ve bunların özellikleri hastaya anlatılmalıdır. Bunun yanında kişinin durumu hakkında aydınlanması ve kendisine öneriler tıbbi girişime onam verebilmesi için çeşitli koşullar söz konusudur. Bilgilerin sade ve anlaşılır bir dil ile açıklanması, bunların hasta veya yakını tarafından anlaşılması gerekmektedir. Bu koşulların yerine getirilmesi doğrudan ve/veya dolaylı olarak hekimin sorumluğundadır. Aydınlatılmış onam, evrensel tıp etiği belgelerinde tanımlanmış olup, ülkemizde yasal düzenlemeler ile uygulamaya konulmuştur.
YASAL BAĞLAM
Aydınlatılmış Onam Süreci’nin yasal bağlamına ilişkin hukuki metinler incelendiğinde en eski düzenlemenin 1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair Kanun (1928) olduğu görülmektedir. (Madde 70- Değişik:5728 s.K.-08.02.2008-26781)
Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliği’ndeki (1998)
Madde 15: Sağlık durumu ile ilgili bilgi alma hakkı’na yönelik olarak hastanın uygulanacak tıbbi işlem ve müdahale yöntemleri, hastalığın seyri ve sonuçları hakkındaki sözlü ve yazılı bilgi isteme hakkını, kendisinin veya yakınını yetkilendirme hakkını tanımlamaktadır.
Madde 18: Bilgi vermenin usulü
Madde 22: Rıza olmaksızın tıbbi müdahaleye tabi tutulma
Madde:24 Hastanın rızası ve izni
Madde:25 Hastanın tıbbi tedaviyi reddetmesi
Madde 26: Küçüğün tıbbi müdahaleye katılımı
Madde:31 Rızanın kapsamı
AYDINLATILMIŞ ONAM TEMEL BİLEŞENLERİ
- Bilginin hastaya ve/veya yakınına açıklanması
- Bilginin hasta ve/veya yakını tarafından anlaşılması
- Onamın gönüllü olması
- Hastanın ve/veya yakınının onam vermeye yeterli olması
- Anladığının bilgilendirmeyi yapan tarafından denetlenmesi ve yetkilendirme
Hekim hastasını ve/veya yakınını, sağlık durumu ve konulan tanı, önerilen tedavi yönteminin türü, başarı şansı ve süresi, tedavi yönteminin hastanın sağlığı için taşıdığı riskler, verilen ilaçların kullanılışı ve olası yan etkileri, hastanın önerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastalığın yaratacağı sonuçlar, olası tedavi seçenekleri ve riskleri konusunda aydınlatır. Yapılacak aydınlatma hastanın toplumsal ve ruhsal durumuna uygun olmalıdır. Bilgiler hasta veya yakını tarafından anlaşılabilecek biçimde verilmelidir. Sağlıkla ilgili her türlü girişim kişinin özgür ve aydınlatılmış onamı ile yapılabilir.
Acil durumlar, hastanın reşit olmaması veya bilinç kapalılığı durumunda yasal temsilcinin izni alınır. Hekim, temsilcinin onay veya red durumunda kararın kötü niyetli olduğunu düşünüyor ise bu durumu adli mercilere bildirmekle yükümlüdür. Acil durumlarda müdahale etmek hekimin takdirindedir.
Hasta vermiş olduğu onamı istediği zaman geri alabilir.
Sayın hastamız veya ebeveynimiz lütfen bu belgeyi dikkatlice okuyunuz.
Tıbbi durumunuz ve hastalığınızın tedavisi veya önerilen işlem hakkında bilgi sahibi olmak en doğal hakkınızdır.
Bu açıklamaların amacı sağlığınız ile ilgilİ konularda sizleri bilgilendirmek ve bu sürece sizlerin daha bilinçli bir biçimde ortak olmasını sağlamaktır.
Bizler sizlere yardım için buradayız.
Aşı olmak her bireyin hakkı olduğu gibi, toplumsal bağışıklık adına da verilen yasal bir düzenlemedir.(Bakınız: Sağlık Bakanlığı aşı Uygulamaları)
Aşılar hakkında her türlü bilgiyi değerlendirmeye hekim olarak istekli olduğumuzu bildiririz.
- SABAHAT KARAKAŞLILAR MUAYENEHANESİ
HASTANIN ADI SOYADI:……………………………………………………………………………..
DOĞUM TARİHİ:………………………………………………………………………………………….
ADRESİ:………………………………………………………………………………………………………
EBEVEYN VE YASAL TEMSİLCİSİ ADI SOYADI:………………………………………………
TELEFON:…………………………………………………………………………………………………..
İMZA:……………………………………………………………………………………………………….
EL YAZISI İLE ‘OKUDUM ANLADIM’
HEKİMİN ADI SOYADI:………………………………………………………………………………..
UYGULANAN AŞI:………………………………………………………………………………………..
TARİH:…………………………………………………………………………………………………………..
DİPLOMA NUMARASI:………………………………………………………………………………………
İMZA:…………………………………………………………………………………………………………………