Sağlıklı olmak için egzersiz şart…

Türk Dil Kurumu’na göre alıştırma demek olan egzersizi hayatımızın her alanında kullanmaktayız. Zihinsel becerilerimizde, fiziksel aktivitelerimizde… Bugünkü yazımda fiziksel egzersizden bahsetmek istiyorum.

Fiziksel egzersiz, sağlık amacı ile, beden durumumuzu iyileştirmek ve geliştirmek için süreklilik içinde yaptığımız düzenli harekelerin bütünüdür. Egzersiz, fiziksel aktivitenin bir parçasıdır. Fiziksel aktivite ile fiziksel egzersiz arasındaki fark, iskelet kaslarının kasılması sonucunda ortaya çıkan enerjinin, fiziksel aktivitede daha fazla olmasıdır.Egzersizin amacı, tüm dokulara oksijen taşınmasını kolaylaştırmak, özellikle kalp kasına giden oksijen miktarını artırarak kalp kası ve damarlarının yapısını korumak, ve dolayısı ile tüm metabolik olayların gerçekleşmesini kolaylaştırmaktır. Sağlıklı olmak için egzersiz yapmak önemlidir ve en güzeli yaş sınırlamasının olmamasıdır. Her yaş grubuna uygun egzersiz programları vardır. Yapılan egzersizin düzenli ve sürekli olması demek, yaşa uygun programın haftada en az 5 gün yapılması demektir.Günümüzde egzersiz ile aynı anlamda kullanılan spor ise Türk Dil Kurumu’na göre bedeni veya zihni geliştirmek amacı ile, kişisel veya toplu olarak gerçekleştirilen, belirli ölçüde güç ve beceri gerektiren ve bazı kurallara göre uygulanan hareketlerin tümü olarak tanımlanmaktadır.

Bizim genel olarak anladığımız anlamda yani sağlık için sürekli ve düzenli olarak yaptığımız hareketler olarak değerlendirecek olursak, fiziksel egzersiz 3 ana başlıkta incelenir.

• Aerobik egzersiz: oksijen kullanımının ve dolayısı ile yağ yakımının fazla olduğu egzersizlerdir. Oksijen kapasitesini en fazla artıran egzersizler aerobik egzersizlerdir. Bunlar büyük kas gruplarının dinamik aktiviteleridir. Hızlı yürüme, hafif koşma, yüzme, bisiklet bu hareketlerden birkaçıdır.
• Direnç, kuvvet egzersizleri: Geniş kas gruplarını çalıştırarak, kas kitlesini artırmaya yönelik egzersizlerdir. Genellikle ağırlık kaldırma, direnç makineleri ve vücudun kendi ağırlığı yardımı ile yapılan hareketlerdir. Şınav, mekik halter kaldırma bu hareketlerden birkaçıdır.
• Denge, germe egzersizleri: Eklem hareketliliğini artıran ve dolayısı ile yaralanmaları önlemeye yönelik egzersizlerdir. Kas hareketliliği yanında eklem stabilitesini de koruyan ve dengede kalmayı sağlayan yoga, dövüş sanatları bu hareketlerden birkaçıdır.

Fiziksel egzersiz yaptığımız zaman, yaşamımızda sağlığımız için önemli yatırımlar yapmış oluruz.

• Kas gücü, dayanıklılığı ve esnekliği artar.
• Kas kitlesi artar ve iskelet sisteminin yapısı düzelir.
• Kas ve iskelet sistemini kaynaklı ağrılar azalır.
• Duruş bozuklukları düzelir.
• Duygu durumu düzelir, uyku kalitesi artar.
• Beslenme bozuklukları düzelir.
• Kalp ve damar sağlığı korunur.
• Kan şekeri ve kan yağları düzeyleri normal sınırlar içinde olur.

Tabii sağlığımızı korumak için yaptığımız egzersizin faydasını görmek için, kendi sınırlarımızı bilmemiz gereklidir. Egzersiz sırasında kişisel olarak birtakım hatalar görülebilmekte ve maalesef tehlikeli sonuçlar doğurabilmektedir. Egzersiz sırasında risk oluşumunu kolaylaştıran faktörlerin başında, hastalıklar gelmektedir. Yaşa, hastalıklara ve hekim kontrolüne göre yapılan egzersiz nispeten az risk taşımaktadır.

• Kas ve iskelet sistemi yaralanmaları
• Ani kalp durması
• Myokard infarktüsü (kalp krizi) egzersiz sırasında en sık görülen risk durumlarıdır.

Sağlıklı olmak için egzersiz yaparken önerilerim:

• Yaş grubuna bakılmaksızın mutlaka hekimi ile sağlık kontrolü yapılmalıdır. Özellikle 45 yaş üstü erkek ve 55 yaş üstü kadınların mutlaka çeşitli testlerden geçmeleri gerekmektedir.
• Sağlıklı olacağımızı bilerek, inanarak, isteyerek ve kendimizi iyi hissedeceğimiz zaman yapılmalıdır.
• Egzersiz aç veya tok karnına yapılmamalıdır. En uygun olanı mide hacmini doldurmayan yemeklerden 2 saat sonra veya egzersiz öncesi yapılan hafif atıştırma sonrasıdır.
• Egzersiz sırasında sıvı alımına dikkat edilmelidir.
• Güneş altında, soğukta, nemli ortamlarda veya uygun olmayan sıcaklık koşullarında egzersiz yapılmamalıdır.
• Yapılacak egzersize uygun kıyafet seçilmelidir.
• Egzersiz öncesinde sakatlanmaları ve olası riskleri azaltmak için mutlaka ısınma hareketleri, sonrasında da tansiyon düşmelerini önlemek için mutlaka soğuma hareketleri yapılmalıdır.
• Egzersiz sırasında nefes darlığı, kas ve eklem ağrısı, kramplar veya ani halsizlik ve yorgunluk hissedildiğinde mutlaka durmalı ve ara verilmelidir. Tekrar başlamak için değerlendirme yapılması gerekmektedir.

Sağlıklı, bol hareketli günler dilerim.

Dr. Sabahat Karakaşlılar